Thần kinh tọa là gì?
Dây thần kinh tọa còn được gọi là thần kinh hông to, trải dài từ phần dưới thắt lưng đến tận ngón chân. Có hai dây thần kinh tọa, phải và trái để điều khiển từng bên tương ứng. Thần kinh tọa có ba chức năng chính là: chi phối cảm giác, vận động dinh dưỡng, góp phần nuôi dưỡng các vùng mà nó đi qua.
1. Đặc điểm giải phẫu thần kinh tọa:
Tại cột sống dây thần kinh tọa bắt nguồn từ các rễ thần kinh thắt lưng L5 S1, xuất phát từ tủy sống. Ngoài ra nó còn nhận thêm các rễ thần kinh thắt lưng L4 và các rễ S1,S2,S3 thuộc đám rối cùng.
Rễ thần kinh L5 rời bao màng cứng ở bờ dưới L4, còn rễ thần kinh S1 ở bờ dưới L5. Tại phần gốc của mình, thân dây thần kinh tọa có mặt cắt ngang hình ô van, có chiều rộng gần 1,5cm và dày tới 0,5cm.
Trong vùng khung chậu, dây thần kinh tọa nằm trước cơ lê, chui qua lỗ mẻ hông to đi vào vùng mông. Tiếp đó, nó đi qua khoảng giữa mấu chuyển lớn xương đùi và ụ ngồi để xuống đùi.
Ở chi dưới, dây thần kinh tọa chạy dọc theo mặt sau đùi, chạy dọc xuống khoeo chân và phân chia thành 2 nhánh: thần kinh chày và thần kinh mác chung.
Dây thần kinh chày chứa các sợi thuộc rễ S1, tới mắt cá trong, chui xuống gan bàn chân và kết thúc ở ngón chân út.
Dây thần kinh mác có các sợi thuộc rễ L5, đi xuống mu chân, kết thúc ở ngón chân cái.
2. Đau dây thần kinh tọa là gì?
Đau dây thần kinh tọa là một hội chứng đau rễ thắt lưng L5 và rễ cùng S1.
Là một dạng bệnh lý phổ biến, nguyên nhân 75% do thoát vị đĩa đệm (lồi đĩa sụn).
Bệnh không phân biệt tuổi, lứa tuổi thường gặp 30-60, nam nhiều hơn nữ gấp 3 lần.
Thường xảy ra ở người lao động nặng, vận động viên thể thao.
Những người làm công việc ngồi nhiều hoặc đứng nhiều: nhân viên văn phòng, tài xế, công nhân, thợ may.
Đây là bệnh rất thường gặp, đứng hàng thứ 2 trong số các bệnh phải vào điều trị tại bệnh viện Bạch Mai.
3. Chức năng của dây thần kinh tọa trong cơ thể:
Dây thần kinh tọa chi phối các động tác của chân như duỗi háng, gấp đầu gối, ngồi xổm, gấp bàn chân. Nó góp phần làm nên các động tác đi lại, đứng, ngồi của hai chân. Chính vì vậy nên đây là một dây thần kinh rất quan trọng của cơ thể.
Mỗi rễ của dây thần kinh tọa phân chia ở chân có vai trò riêng.
Rễ thắt lưng L5 chịu trách nhiệm chi phối vận động các cơ ở cẳng chân trước ngoài. Nó thực hiện các động tác như gấp bàn chân, duỗi các ngón chân, đi trên gót chân. Nó chi phối cảm giác một phần mặt sau đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, ngón chân cái.
Rễ cùng S1 chi phối vận động các cơ ở cẳng chân sau. Nó thực hiện các động tác như duỗi bàn chân, gấp các ngón chân, đi trên đầu ngón chân. Nó chi phối cảm giác mặt sau đùi, mặt sau cẳng chân, bờ ngoài bàn chân.
